GALAT-I MEŞHUR LÜGAT-İ FASİHTEN YEĞDİR xDilimiz, en yerli malımız. Bunun içine doğduk. Kullandık,kullandıkça eskittik, gelişmesi gerekirken aksine azalttık.Bunun sebepleri üzerinde durmayacağım, uzun konu. Bazıkelimelerin örnek göstererek konuyu açıklığa kavuşturmayaçalışacağım“Sevgilim” kelimesinden başlayalım. Bu kelime, yaşlılarca dageçler ce de kullanılsa yanlış kullanılmaktadır. Bunundoğrusunu yazacağım ama kimsenin umurunda olmayacak.Benimki, bile bile ladesten öteye geçemeyecek. Önce bukelimenin TDK sözlüğüne bakarak manasını kaydedelim.SEVGİLİ:1. İsim, Gönülden sevilen, gönül verilmiş olan kimse;habip, manita, yavuklu, yâr.2. Sıfat, Sevgi ve bağlılık duyulan: Millet yoludur, hak yoludurtuttuğumuz yol / Ey hak, yaşa; ey sevgili millet, yaşa var ol.”Tevfik FikretBİLGİLİ:1. Sıfat. Bilgi sahibi olan; malumatlı, malumattar, malumatsahibi, agâh, danişment: “Âmâ iyiler, bilgililer, yeteneklilernerede idi? - Tarık Buğra2. zarf. Bilgiye dayalı bir biçimde: “Her konuda rahat, bilgilikonuşurdu kalemi. - Yusuf Ziya OrtaçGÖRGÜLÜ: Sıfat, Görgüsü olan: ;Bildiğini iyi bilen, görgülü,kendine güveni tam olan bir erkekti.t; - Necati CumalıSARGILI: 1. sıfat. Sargısı olan. 2. Sıfat. Sargı beziyle sarılmış:;Kadının burnu sargılı, yüzü sarıydı.; - Yusuf AtılganÖrnekleri içtima ettikten sonra, sıra diyeceklerime gelebildi.Enteresan örnekler değil mi? İroni, mizah hatta kara mizah.Nasıl olur da böyle olur. Üstüne üstlük, sözlükte de bağdaşkurup oturur. Olan olmuş, biz bundan sonrasına bakalım.Bakalım ki yanlışa bulaşmayalım, bulaştırmayalım. Sevgili,kelimesi bunlardan biridir. Açıklayacağım, acele etmeyiniz.Sevgili, neymiş, “Gönülden sevilen, gönül verilmiş olan kimse;habip, manita, yavuklu, yâr.” imiş. Sözlükteki manita, burayaasla yakışmaz. Neden yakıştırdıkları da bilinmez. Bunlarıyazarken “Sevgili” kelimesinin masumiyetine fesahatineitibardan böyle söylüyoruz. Esas mesele hallolunca vaziyetmana kazanacak.Kadim dilimizde sevgili kelimesinin yerine, sevdiğim,sevdiceğim vs. kullanılırdı. Buna rağmen TDK’de bunlarıbulmak mümkün değil.Bakınız hele! Sevgilim, Gönülden sevilen, gönül verilmiş olankimse; oluyor da bilgili, Bilgi sahibi olan; malumatlı,malumattar, nasıl oluyor? Bunun gramer kaidelerineuygunsuzluğu münazaradan, varestedir.Görgülüye de göz atalım. Sıfatmış, Görgüsü olanmış. Sözüuzatmak da marifet değil hani.SARGILI: 1. sıfat Sargısı olan. 2. sıfat Sargı beziyle sarılmış gibimanalarda anlaşılmalıymış. Eyvallah. Sevgili, kelimesininsevgisi olan, seven veya çok seven demek de mümkünken tamtersi bir manada kullanılmaktadır. Sevgilim deyince, çoksevdiğim, âşık olduğum değil de beni çok seven, bana âşıkolan biri anlamına gelmiyor mu? Gelmeli ama gelemiyor ziraönünde betler kalın duvarlı, bariyerler sensörlü, aşılamıyor.Hoş, aşılması için çalışmaya da gerek yok. Ne demiş atalar”Galat-ı meşhur, lügat-i fasihten yeğdir. Saygılı: sıfat. Saygısıolan, saygı gösteren; hürmetli, hürmetkâr. Saygılı kelimesindede sorun yok. ;Annem sıcakkanlı ve saygılıydı.; - Ayla KutluNe olduysa “Sevgili “kelimesi anlamının zıddına kullanılıyor.Kısaca, “sevgilim” kelimesinin manası, “Bana karşı boş değil,beni seviyor. Bana sevgisi ziyade. “Anlamlarına gelmeliyken“Ben ona karşı boş değilim, onu seviyorum.” anlamındakullanılıyor. Sevgili kelimesiyle aynı usulle türemiş, bilgili,görgülü, sargılı kelimeleri yapısına ve anlamına uygunkullanılıyor da “Sevgili” kelimesi niçin farklı kullanılıyor?Nedenini ve niçinini bilmiyorum ancak bildiklerimi anlatmayaçalışıyorum.“Sevgilim” kelimesi, başlıktan da anlaşılacağı üzere yanlışınındoğrusu yerine kullanılmasının daha geçerli olduğunu anlatanbir tabirdir.Bu yüzden sadece yeğ kelimesinin, anlamının daha iyi, üstün,beğenilen, tercih edilen gibi manaları da kullanıldığınıbelirtmek yeterli olacaktır. Örneği de aşağıdadır.Bülbül olup dili yüzünden çekmek, kanarya olup diliyüzünden çekmemekten yeğdir; - Nâzım HikmetBaşlığımızdaki yeğ kelimesinin yerine ancak açıklamaesnasında anlamdaş kelime kullanılabilir. Yeğ, yerine iyi,üstün, güzel, müreccah gibi kelimeleri koyamayız,atasözlerimizin unsurları, bu kelimeler değiştirilemez. Aksihalde özelliğini ve dahi güzelliğini kaybeder.Kalıplaşmış cümlelerde kelime değiştirmek, edeben veyapılıştan caiz görülmemektedir.Başlığın anlamı: Duru, doğru bir kelimenin yerine, onunyanlışının kullanılması daha iyidir.Şakir Albayrak, 04.03.2025, 18.29, Çekmeköy-İstanbul