İlerleyen yaş ile birlikte bağışıklık sistemi de giderek zayıflıyor. Yılların etkisi ile birlikte daha hızlı atlatılabilen hastalıklar dahi ölümcül olabiliyor. Özellikle soğuk havaların gelmesi ile birlikte artış gösteren zatürre vakaları, ileri yaş hastalarda ani ölümlere dahi neden olabiliyor.

Çoğu zaman ilk belirtileri soğuk algınlığı ile karıştırılarak önem verilmeyen zatürre hastalığına karşı alınacak en büyük önlem ise bağışıklık sistemi güçlendirmekten geçiyor. Bağışıklık sistemini her yaşta aktif tutabilmenin ancak aşı ile mümkün olduğunu vurgulayan Türkiye İş Bankası İştiraki Bayındır Söğütözü Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Aslı Karademir, yaşlılarda görülen zatürre hastalığı ve bu dönemde yapılması gereken aşılar ile ilgili şu bilgileri verdi:

•    Zatürre (pnömoni) akciğer dokusunun iltihaplanmasıdır. Zatürre, bakteriler (özellikle pnömokok) başta olmak üzere çeşitli mikroorganizmalara bağlı olarak gelişir. Bazı zatürre türlerinde hasta kişiden sağlam kişilere doğrudan bulaşma riski vardır. Hastalık genellikle hastanın kendi ağız, boğaz veya sindirim kanalında bulunan mikropların akciğere ulaşmasıyla meydana gelmektedir. Ayrıca hapşırık ve öksürükle bireyler arasında yayılabildiği gibi, ağız ve burun yolu ile bulaşmış bardak, mendil, çatal kaşık, kapı kolu gibi eşyalar ve el teması aracılığıyla diğer kişilere bulaşabilir.

YAŞLILARDA GÖRÜLEN BELİRTİLER FARKLIDIR
•    Zatürre özellikle 50 yaş sonrası hastalarda daha sık görülür. Yaşlı insanlarda pnömoninin bu kadar fazla görülmesinin nedeni bağışıklık sisteminin baskılanmış olması nedeniyle mikroplara karşı daha duyarlı olmalarıdır. Bu nedenle hastalığın belirtileri genç insanlara kıyasla farklılık gösterebilir. Ateş, öksürük, sarı yeşil renkli, kıvamlı balgam, nefes darlığı, solunum sıkıntısına ek olarak uyuklama hali, bilinç bulanıklığı ve ciltte renk değişiklikleri görülebilir. Hastalığın belirtileri kimi zaman farklı hastalıklar ile de karıştırılabilir.

65 YAŞ ÜZERİ KİŞİLERDE HASTALIĞA KARŞI ÖNLEM ALMALI
•    Yaşlılarda zatürre tehlikeli seyredebilir. Özellikle 65 yaş üzeri hastalarda zatürre, en sık görülen ölüm nedenleri arasında yer almaktadır. Bu nedenle tedavi ve hastalığı önleyici aşılar büyük önem taşıyor.

•    Hastalığın hangi ilaçlarla ve ne süreçte tedavi edileceğini belirleyen çeşitli faktörler vardır. Bunlar; zatürreye neden olan bakterinin türü, hastalığın şiddeti, klinik belirti ve bulgulardır. Gerekli olan antimikrobiyal tedavi hastanın hekiminin önerileri doğrultusunda yapılır.

YALNIZCA RİSK GRUBUNDAKİLER DEĞİL AYNI EVDE YAŞAYAN TÜM BİREYLERİN AŞI OLMASI GEREKİR
•    Yaşlılık döneminde özellikle yapılması önerilen iki aşı Pnömokok(zatürre) ve İnfluenza(grip) aşılarıdır.  Ayrıca aşı ile bağışıklık sağlanmamış kişilerde hastalık sık tekrarlayabilir. Yaşlıların aşıyla önlenebilir hastalıklar ve komplikasyonlarından korunabilmesi için çevrelerindeki bireylerin de mutlaka aşılanmaları önerilmektedir. Toplumda aşılanma yüzdesi arttıkça, hastalıkların görülme ve yayılma oranları da göreceli olarak düşer. 

•    Yılın her dönemi zatürre aşısı yapılabilir. Hasta grip aşısı yaptırmak için başvurduğunda, diğer kolundan da zatürre aşısı aynı gün uygulanabilir. İki farklı tipte pnömokok aşısı bulunmaktadır. Erişkin yaş grubunda her iki pnömokok (PCV13:konjuge ve PPSV23:polisakkarit) aşısının da yapılması önerilir. Polisakkarit aşı (Pneumovax 23, Pneumo 23 vb.) en az 5 yıl ara ile en fazla 3 kez tekrarlanabilir. Konjuge aşı (Prevenar 13) ise erişkin yaş grubunda bir doz olarak uygulanır.

•    65 yaşından büyüklere; tercihen önce tek bir doz PCV13, en az bir yıl sonra PPSV23 yapılır. Bu doz ömür boyu yeterlidir. 65 yaşından öncesinde iki kez yapılmış ise PPSV23’ün üçüncü tekrarının 65 yaş ve sonrasında yapılması önerilir. Risk grubunda olan 19-64 yaş arası erişkinlere ve 65 yaş ve üzeri erişkinlerde immün yetmezlik, dalağın olmaması, BOS kaçağı veya koklear implant olanlara ilk önce PCV13 uygulanmışsa en az 8 hafta sonra PPSV23 uygulanabilir. İlk önce PPSV23 uygulanmışsa da en az bir yıl sonra PCV13 uygulanmalıdır.

ZATÜRRE AŞININ YAPILMASI GEREKEN KİŞİLER
•    Kronik akciğer hastalıkları (astım dışında)
•    Kronik kardiyovasküler hastalık
•    Diyabetes mellitus
•    Kronik karaciğer hastalığı veya nefrotik sendrom
•    Fonksiyonel veya anatomik aspleni (örn. orak hücreli hastalık veya splenektomi) (Eğer elektif splenektomi planlanmış ise cerrahiden en az iki hafta öncesinde aşılanmalıdır)
•    Bağışıklık sistemini etkileyen hastalıklar
•    Koklear (iç kulak) implantları
•    Beyin-omurilik sıvısı (BOS) kaçakları
•    HIV tanısı almış olan hasta
•    Bakım evinde kalan kişiler
•    Lösemi, Hodgkin hastalığı, multiple myelom gibi hematolojik hastalıklar
•    Yaygın kanserleri olanlar
•    Uzun süreli immün sistemi baskılayıcı tedavi alanlar
•    Solid organ nakli yapılanlar